Termin kwas hialuronowy jest „na ustach” prawie każdej osoby działającej w branży kosmetycznej. Jednak niewiele osób wie, że kwas hialuronowy może zrobić więcej niż „tylko” utrzymać nawilżenie i elastyczność skóry zewnętrznie, ale i od wewnątrz. Odpowiada również za inne ważne funkcje i zadania w organizmie. Na przykład działa również jako naturalny amortyzator i smar w naszym organizmie i jest coraz częściej używany medycznie. Podawany doustnie kwas hialuronowy działa od wewnątrz i zapewnia zdrowe stawy oraz piękną, zdrową skórę. Jest ważnym składnikiem skóry, tkanki łącznej, mazi stawowej oraz ciała szklistego oka.
Kwas hialuronowy magazynuje wodę w skórze i wspomnianej już cieczy szklistej. Jeden gram kwasu hialuronowego jest w stanie związać do 6 litrów wody. Ta ogromna zdolność magazynowania wody sprawia, że kwas hialuronowy jest uniwersalnym pomocnikiem w organizmie. Występuje prawie wszędzie w organizmie człowieka. Około 50% substancji znajduje się w skórze i między komórkami skóry. Tam zapewnia stabilność i elastyczność poprzez wiązanie wody.
Interakcje kwasu hialuronowego z innymi substancjami prowadzą do powstania stabilnej sieci różnych warstw komórkowych skóry, macierzy zewnątrzkomórkowej i tkanki łącznej. Kwas hialuronowy pełni również ważną funkcję w ciele szklistym oka. Ciało szkliste to duży, centralnie umieszczony obszar oczu, który jest przezroczysty. Wypełniony mieszaniną 2% kwasu hialuronowego i 98% wody, mieszanina ta tworzy lepki żel, przez który przenikają włókna kolagenowe. Również tutaj kwas hialuronowy zapewnia elastyczną i jednocześnie stabilną konsystencję ciała szklistego oraz jego przezroczystość.
Kwas hialuronowy jako smar i amortyzator
Faktem jest, że woda jest bardzo trudna do ściśnięcia. Fizycy i technicy wykorzystują to zjawisko na przykład w amortyzatorach i układach hydraulicznych. Podobnie jest w ludzkim ciele. Kwas hialuronowy w tkance łącznej zapewnia wiązanie wody, chroniąc w ten sposób stawy przed uderzeniami i naciskiem. Żel zawierający kwas hialuronowy amortyzuje również siły nacisku występujące w galaretowatym rdzeniu krążków międzykręgowych. W stawach żel przywiera do chrząstki stawowej i tworzy warstwę poślizgową. Szczególna funkcja kwasu hialuronowego sprawia, że jego występowanie w stawach jest bardzo ważne: żel zmienia się wraz z działającymi na niego siłami. Im silniejsze są siły, tym bardziej płynny staje się żel.
Ta właściwość jest nazywana lepkością strukturalną. W ten sposób staw kolanowy jest optymalnie wyściełany w przypadku silnych sił ściskających, które powstają podczas stania lub skakania. Płyn maziowy działa jak amortyzator. Ruch aktywuje funkcję smarowania, co zmniejsza zużycie stawów. Przy szybkich ruchach obrotowych stawu – na przykład w stawie kolanowym podczas biegania – maziówka (płyn stawowy) ulega upłynnieniu, a tym samym zmniejsza siły tarcia w stawie.
Kwas hialuronowy chroni stawy poprzez tworzenie proteoglikanów
Opisane dotychczas zadania dotyczą ogólnodostępnego kwasu hialuronowego. Inne funkcje kwasu hialuronowego związane są z tym, że bierze on udział w tworzeniu się w organizmie dużych cząsteczek tzw. proteoglikanów. Są to cząsteczki, w których polisacharydy (glikany) są związane ze strukturą białka. Ważnym składnikiem proteoglikanu jest agrekan, który z kolei jest składnikiem chrząstki szklistej. Ten typ chrząstki można znaleźć wszędzie tam, gdzie występuje duży nacisk, na przykład na większości powierzchni stawów.
Kwas hialuronowy chroni więc nie tylko stawy w płynie stawowym, ale także w postaci proteoglikanów w chrząstce stawowej.
Kwas hialuronowy wspomaga stawy przy chorobie zwyrodnieniowej stawów
Wielokrotnie odkrywane są nowe obszary, w których kwas hialuronowy ma właściwości lecznicze. Na przykład kwas hialuronowy jest z powodzeniem wstrzykiwany dookoła cewki moczowej w niektórych przypadkach nietrzymania moczu. Zabieg ten jest stosowany głównie w przypadku tak zwanego wysiłkowego nietrzymania moczu. W przypadku wysiłku fizycznego, takiego jak podnoszenie ciężarów, ale także kichanie lub kaszel, wysiłkowe nietrzymanie moczu może prowadzić do niepożądanego wycieku moczu. W przypadku tak zwanej terapii implantacyjnej tkanka wokół cewki moczowej jest niejako usztywniana poprzez wprowadzenie strzykawki do czterech magazynów żelu kwasu hialuronowego.
Innym obszarem zastosowania kwasu hialuronowego jest refluks pęcherzowo-nerkowy u dzieci. W tym miejscu mocz wypływa z pęcherza z powrotem do miedniczki nerkowej. Stabilizowany kwas hialuronowy można wstrzyknąć do moczowodu za pomocą endoskopu. Ta aplikacja jest skuteczna u ponad 50% pacjentów.
Okuliści i specjalistyczne kliniki okulistyczne również używają kwasu hialuronowego do aplikacji i różnych terapii. Podczas zabiegów chirurgicznych na oku, np. w przypadku zaćmy, roztwory kwasu hialuronowego wypełniają ciecz szklistą i stabilizują przednią komorę oka.